Słownik

Sprawiedliwa transformacja to proces zmiany rodzaju gospodarki z wysokoemisyjnej na zeroemisyjną ze szczególnym uwzględnieniem dobrostanu lokalnej ludności pod względem ciągłości zatrudnienia i środowiska, w którym żyją. Polega ona na stworzeniu alternatywnych gałęzi gospodarki i zapewnieniu miejsc pracy osobom, które je stracą w wyniku stopniowego zamykania przedsiębiorstw takich jak kopalnie czy elektrownie. Musi ona przebiegać:

• zgodnie z zaplanowanym wcześniej harmonogramem,
• z udziałem społeczności, której ona dotyczy.

Inkluzywność to pojęcie ściśle związane z tworzeniem środowiska, które cechuje pełna akceptacja i równe traktowanie każdej osoby, bez względu na płeć, wiek, tożsamość czy indywidualne cechy. Jej głównym założeniem jest aktywne tworzenie atmosfery wolnej od nietolerancji i barier, w której każdy czuje się ceniony, szanowany i ma poczucie przynależności. Inkluzywność to proces ciągły, wymagający świadomego zaangażowania w budowanie kultury otwartości, która eliminuje dyskryminację i umożliwia wszystkim równy dostęp do zasobów, awansów oraz możliwości rozwoju zawodowego.

W kontekście miejsca zatrudnienia, inkluzywność stanowi jedną z najważniejszych wartości dla wielu pracowników, a szczególną uwagę na jej przestrzeganie zwracają przedstawiciele pokolenia Millenialsów i Generacji Z. Inkluzywne środowisko pracy to takie, w którym każdy, niezależnie od wieku czy pochodzenia, czuje się komfortowo, jest szanowany i doceniany. Kiedy pracownicy czują się docenieni, bardziej utożsamiają się z firmą. Wdrożenie inkluzywności przekłada się na szereg wymiernych korzyści biznesowych. Firmy aktywnie zarządzające różnorodnością i inkluzywnością osiągają lepsze wyniki finansowe, a organizacje z zróżnicowaną kadrą kierowniczą są bardziej innowacyjne i skuteczniej podejmują decyzje.

Ponadto, inkluzywne środowisko pracy ma pozytywny wpływ na retencję pracowników. Pracownicy, którzy czują się akceptowani i doceniani, rzadziej odchodzą z firmy, co zwiększa lojalność zespołu i znacząco ogranicza koszty związane z rotacją kadry. Długoletni pracownicy, dobrze zorientowani w strukturach i kulturze organizacyjnej firmy, mogą stale się rozwijać i wprowadzać wiele nowych rozwiązań optymalizujących kluczowe procesy.

Wzmacnia się również reputacja marki. Organizacje promujące różnorodność i inkluzywność są postrzegane jako nowoczesne i odpowiedzialne społecznie, co przyciąga zarówno klientów, jak i utalentowanych kandydatów do pracy.

Włączenie społeczne to koncepcja, która zakłada, że każda jednostka, niezależnie od swojej sytuacji, powinna mieć swobodny dostęp do podstawowych zasobów i usług. Oznacza to, że pochodzenie, religia, przynależność etniczna, orientacja seksualna, zdolności intelektualne, płeć, czy sytuacja materialna nie powinny być przeszkodą w dostępie do edukacji, usług zdrowotnych, zatrudnienia, mieszkania i bezpieczeństwa. Włączenie społeczne dąży do stworzenia społeczeństwa, w którym każdy ma równe szanse i może w pełni uczestniczyć w jego życiu.

Dialog społeczny jest kluczowym elementem budowania porozumienia i współpracy w społeczeństwie. To nie tylko relacje między związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców, ale także ich wzajemne stosunki z organami państwowymi, takimi jak rząd, samorząd lokalny i inne instytucje. Proces stałej interakcji ma na celu osiągnięcie porozumienia w ważnych kwestiach społecznych i gospodarczych.

Integracja międzypokoleniowa to inicjatywa, która ma na celu zbliżenie ludzi w różnym wieku, szczególnie seniorów oraz dzieci i młodzież. Poprzez współpracę i naukę między różnymi pokoleniami, promuje się wzajemne wsparcie i zrozumienie. To z kolei prowadzi do budowy bardziej zrównoważonego i solidarnego społeczeństwa, w którym każda grupa wiekowa wnosi wartość i perspektywę.

Wykluczenie społeczne to sytuacja, w której jednostki nie mają równego dostępu do możliwości i usług, które są niezbędne do godnego i szczęśliwego życia. Nie chodzi tylko o dostęp do infrastruktury takiej jak elektryczność czy bieżąca woda, ale także o usługi takie jak edukacja, opieka zdrowotna i system opieki społecznej. Wykluczenie to także niemożność bycia wysłuchanym i uczestniczenia w życiu społecznym na równych zasadach.

Zielona transformacja to jedno z kluczowych pojęć współczesnej gospodarki i polityki, które odnosi się do kompleksowej zmiany w kierunku bardziej zrównoważonego i ekologicznego modelu rozwoju. To proces obejmujący różnorodne działania, mające na celu ochronę środowiska, przeciwdziałanie zmianom klimatycznym oraz poprawę jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń.
Główne założenia tego procesu obejmują: dekarbonizację gospodarki (zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, zwłaszcza poprzez ograniczenie wykorzystania paliw kopalnych na rzecz odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna, wiatrowa czy wodna); zrównoważone zarządzanie zasobami (ochrona zasobów naturalnych poprzez promowanie recyklingu, zmniejszenie ilości odpadów oraz efektywne wykorzystanie surowców); rozwój zielonych technologii (inwestowanie w innowacyjne rozwiązania technologiczne, które wspierają efektywność energetyczną i ograniczają wpływ działalności człowieka na środowisko) oraz zrównoważony transport (promowanie ekologicznych form transportu, takich jak pojazdy elektryczne, rowery, komunikacja zbiorowa, a także rozwój infrastruktury dla tych środków transportu), a także ochronę bioróżnorodności (zatrzymanie degradacji ekosystemów, odbudowa zniszczonych siedlisk i ochrona zagrożonych gatunków).

Rekultywacja terenów to proces przywracania wartości użytkowych i ekologicznych obszarom zdegradowanym przez działalność człowieka. Obejmuje działania techniczne i biologiczne, takie jak oczyszczanie gleby, przywracanie naturalnego ukształtowania terenu i zalesianie. Rekultywacja przyczynia się do ochrony środowiska, redukcji zanieczyszczeń, zwiększenia bioróżnorodności i znaczącej poprawy jakości życia mieszkańców

Błękitno-zielona infrastruktura (BZI to system rozproszonych rozwiązań, które wykorzystują naturalne procesy do zarządzania wodami opadowymi. Celem BZI jest spowolnienie odpływu, zatrzymanie wody w miejscu opadu oraz oczyszczanie jej z zanieczyszczeń. BZI obejmuje m.in. rowy bioretencyjne, stawy, ogrody deszczowe i łąki kwietne. Korzyści z BZI to obniżenie temperatury latem, redukcja ryzyka powodzi, ochrona przed podtopieniami i oczyszczanie wód opadowych.

Zarządzanie środowiskiem to proces planowania, wdrażania i monitorowania działań mających na celu ochronę i poprawę stanu środowiska naturalnego. Ma ono kluczowe znaczenie dla firm i organizacji, które chcą działać odpowiedzialnie. Zarządzanie środowiskiem wspiera zrównoważony rozwój, pomaga w spełnianiu wymogów prawnych, generuje oszczędności kosztów, poprawia wizerunek instytucji i samorządów.

„Czwarta przyroda” to koncepcja w ekologii i planowaniu przestrzennym, która odnosi się do obszarów i ekosystemów powstających spontanicznie w miejscach przekształconych przez człowieka, takich jak nieużytki, opuszczone tereny przemysłowe czy zdegradowane przestrzenie miejskie. W przeciwieństwie do „pierwszej przyrody” (dzikich, naturalnych obszarów) i „drugiej przyrody” (krajobrazu zmodyfikowanego przez rolnictwo), a także „trzeciej przyrody” (przyrody kontrolowanej i kształtowanej, jak parki miejskie czy ogrody), czwarta przyroda rozwija się bez nadmiernej ingerencji człowieka. Przykładem czwartej przyrody mogą być opuszczone fabryki, gdzie roślinność stopniowo zarasta puste przestrzenie, przekształcając je w spontaniczne zielone enklawy. Te miejsca charakteryzują się dużą różnorodnością gatunków przystosowanych do życia w trudnych warunkach – np. na glebie o niskiej wartości odżywczej czy w otoczeniu betonowych struktur. Czwarta przyroda budzi coraz większe zainteresowanie ekologów i urbanistów, ponieważ takie tereny, mimo że często postrzegane jako „nieużytki”, pełnią istotne funkcje ekologiczne: wspierają bioróżnorodność, stanowią siedliska dla rzadkich gatunków roślin i zwierząt, a także pomagają w ograniczaniu miejskiego efektu wyspy ciepła.